Tien jaar Passageproces: ruggen kijken, knikkebollen en sappige details
Ze kwamen en ze gingen, de verdachten in het meest omvangrijke proces ooit in Nederland: het liquidatieproces Passage. Het was nooit hetzelfde 'klasje' dat voor de rechters zat. Jarenlang zaten wij, van de pers, naar hun ruggen te kijken.
Sommige verdachten verdwenen. Ali Akgün kwam nooit terug naar de rechtbank, nadat hij voorlopig op vrije voeten was gekomen. Akgün was volgens het OM opdrachtgever van twee moorden. Hij ontkende dat altijd met de grootst mogelijke verontwaardiging in zijn stem. Zijn vrouw, vaak aanwezig op de publieke tribune, bleef ook maar tegen ons herhalen dat hij onschuldig was. Ali kwam vrij, en werd twee jaar later in Istanbul geliquideerd.
Raymond V. overleed tijdens het proces aan een ziekte. Vermeend wapenhandelaar Sjaak B. kwam ook eerder vrij. Hij overleefde vervolgens ternauwernood een liquidatiepoging in Panama.
En dan was er - van een heel andere aard - de 'verdwijning' van Fred Ros. Opeens misten we het zicht op zijn imposante bovenarmen en torso. Bij de start van het hoger beroep verdween hij in een hokje, zodat we hem niet meer konden zien. Hij krijgt een nieuw uiterlijk. 'Moordmakelaar' Ros was opeens kroongetuige geworden. In ruil voor een gehalveerde strafeis getuigt hij nu tegen zijn voormalige maten.
Verdachten gingen, maar er kwam er ook een bij. Opeens was daar Dino Soerel. Jarenlang was hij onvindbaar voor de politie, maar uiteindelijk werd hij toch opgepakt. Soerel was de grootste vis volgens justitie. Hij zou een van de leiders van de criminele organisatie zijn geweest. De rechtbank sprak hem vrij. Met behulp van de nieuwe kroongetuige hoopt het OM dat hij levenslang krijgt.
Jarenlang keken we naar hun ruggen. Zagen we hoe Mohammed 'Moppie' R. zijn advocaat bij de nek pakte om zowat in zijn oor te kruipen als hij iets wilde fluisteren. Hij is oud geworden in die 10 jaar.
Bij de meesten bleef het bij kijken naar de rug. Praten deden ze zelden. Vaak bleef het bij ontkennen. "De kroongetuige liegt, zo ging het helemaal niet." "Hoe ging het dan wel?", vroeg de rechter dan. Maar dat antwoord kwam meestal niet.
Donald Duck
Jesse R., bijna altijd present, praatte wel. Maar zijn verklaringen waren niet altijd goed te volgen. Scientology-aanhanger R. kreeg van de rechtbank levenslang, voor medeplegen van alle zeven liquidaties. Het verhaal wil dat hij ooit op weg naar een liquidatie de Donald Duck zat te lezen.
R. beloofde meerdere keren dat hij later de hele waarheid zou vertellen. Zijn verhaal kwam uiteindelijk in boekvorm, een filosofische verhandeling die niet echt de gevraagde duidelijkheid verschafte.
De enige die wel altijd antwoord gaf, met zijn kenmerkende krassende stem, was kroongetuige Peter la S. Hij moest wel antwoord geven, want dat was de deal. Hij kreeg strafvermindering en een groot geldbedrag voor een nieuw leven in het buitenland, in ruil voor zijn verklaringen. Zonder hem was dit monsterproces er nooit geweest. Van hem hebben we zelfs nooit de rug gezien. Hij zat altijd in een hokje.
Passage was vaak een beproeving. Geen enkel proces duurde zo lang, met zoveel zittingsdagen. In het begin gingen we nog heel vaak. Het was in alle opzichten uitzonderlijk. Een crimineel had een deal gesloten, was kroongetuige geworden, en verklaarde over zijn voormalige maten. Hiermee wilde justitie een reeks onopgeloste huurmoorden oplossen.
Soms loonde het om naar de extra beveiligde rechtbank te gaan. Dan zat je met je oren te klapperen bij het aanhoren van de werkwijze in de onderwereld.
De afspraken bij het pannenkoekenrestaurant langs de A4, overleg tijdens kinderfeestjes en de communicatiemiddelen. Tassen vol met mobiele telefoons en semafoons (we hebben het over oude zaken) en hoe er na een liquidatie een nacht werd doorgehaald met drank en drugs in een bordeel.
Iedereen zat wel eens te knikkebollen tijdens het zoveelste urenlange pleidooi van een van de advocaten.
Maar al te vaak gingen we ook voor niks naar de Bunker. Dan verliep de zitting weer eens anders dan gepland. Tien jaar lang was het een aaneenschakeling van incidenten en onverwachte wendingen. Dagenlang ging het over procedurele zaken, of over details van het enorme strafdossier, waar een buitenstaander geen touw aan vast kon knopen. In ieder geval leverde het geen nieuws op waar onze kijkers en luisteraars iets mee konden.
Knikkebollen
Overigens was het ook voor ingewijden vaak lastig te behappen. Parketpolitie, publiek, collega-journalisten: iedereen zat weleens te knikkebollen tijdens het zoveelste urenlange pleidooi van een van de advocaten. Alleen de rechters of raadsheren heb ik er nooit op betrapt.
Weinigen zullen erom rouwen: vandaag zet het gerechtshof een punt achter dit monsterproces. Nou ja, alleen als er niet weer iets onverwachts tussenkomt.
