'Obama boog, Trump heeft zijn rug recht gehouden in de Arabische wereld'

• Lambert Teuwissen

  Redacteur

Het was misschien wel de meest beladen toespraak tot nu toe voor president Donald Trump: in de Saudische hoofdstad Riyad legde hij aan moslimleiders zijn islam-politiek uit. Wat zou de man van de keiharde campagneretoriek en de moslimban over de islam gaan zeggen?

De algemene conclusie in de Amerikaanse pers is dat Trump een gematigde toon aansloeg. "Hij wilde zijn relatie met de moslimwereld herstarten", meent Politico. Het was "een handreiking, ten koste van Iran", concludeert The New York Times.

Ondanks zijn mildere toon lijkt ook de achterban van Trump tevreden over de toespraak. Godzijdank zijn we van die zalvende Obama verlost, is de teneur. Trumps pragmatisme valt beter dan het idealisme van zijn voorganger, ook als de nieuwe president daarvoor zijn gebruikelijke retoriek iets moet intomen.

Sites die populair zijn onder Trump-kiezers, zoals Fox News, Breitbart en InfoWars, wijzen naar een speech van Obama in 2009. Ook toen ging een kersverse Amerikaanse president naar het Midden-Oosten om zijn beleid uit te leggen. Maar hij legde totaal andere accenten.

"Obama probeerde het ongenoegen van moslims over het Westen te sussen door de fouten van de VS toe te geven. Trump benadrukte terrorisme en riep Arabieren en moslims op te werken aan vrede", schrijft Breitbart. "Obama nam het woord terrorisme niet eens in de mond. Trump durfde een link te leggen tussen terrorisme en islam."

In zijn toespraak in Caïro, die twee keer zo lang duurde als die van Trump, ging Obama uitgebreid in op conflicten in het Midden-Oosten. Hij besprak de complexe relatie met het Westen, de maatschappelijke oorzaken van radicalisering en hield autocratische leiders een spiegel voor over mensenrechten.

Bij Trump lag de nadruk veel minder op zulke idealen. Zijn boodschap was pragmatischer: de VS gaat voor principes, maar blijft realistisch. Dat "principled realism" lijkt een uitwerking van de America First-boodschap uit zijn inauguratietoespraak. "We gaan niemand de les lezen. We willen anderen niet zeggen hoe ze moeten leven, wat ze moeten doen, wie ze moeten zijn of wie ze aanbidden. Wij bieden een relatie gebaseerd op gedeelde belangen en waarden."

De controversiële radiopresentator Alex Jones van InfoWars sprak zijn voorzichtige steun uit voor Trumps plannen. "Ik hou er wel van wat Trump doet. Daar heb je ballen voor nodig. "

Jones denkt niet dat Trump zijn principes verloochent met zijn gematigde toon. "Obama zou hun kont hebben gekust voordat hij ging. Trump neemt een stok, slaat ze ermee op hun kop en vliegt dan naar het wespennest. Dat heeft hun aandacht. 'Donald Trump de moslimhater komt langs.' Maar dat is hij helemaal niet; hij vindt alleen die explosies maar niks."

Trump toonde die rechte rug letterlijk en figuurlijk bij zijn ontmoeting met de Saudische koning Salman, meent Fox News. "Trump schudde diens hand, in tegenstelling tot president Obama in 2009, die een buiging leek te maken voor koning Abdullah. Dat zagen sommigen toen als een teken van zwakte."

Toch waren niet al zijn aanhangers tevreden over het optreden van Trump. De prominente adviseur Roger Stone was juist opvallend negatief over het bezoek en alle beleefdheden. "Ik moet hiervan kotsen", twitterde hij. "Donald Trump moet de Saudi's dwingen te betalen voor de aanslag op 9/11, die zij gefinancierd hebben."

Breitbart nam het de president allemaal niet kwalijk. Zelfs het feit dat hij de zinsnede "radicaal islamitisch terrorisme" op aandringen van adviseurs inruilde voor "islamistisch extremisme", werd hem vergeven. Het belangrijkste voor Breitbart was dat Trump trouw bleef aan zijn boodschap: terrorisme moet worden aangepakt door moslimlanden.

"Dat de toespraak wordt gezien als gematigd betekent dat Trump iets groots heeft bereikt: het is tegenwoordig blijkbaar gematigd als je oproept tot het uitroeien van moslimterreur."