Executiereeks in een land dat afscheid neemt van de doodstraf
Als je berichten leest over een land dat binnen elf dagen acht terdoodveroordeelden wil executeren, denk je misschien niet gelijk aan de Verenigde Staten. Zoiets past meer bij China of Iran. Toch?
In dit geval gaat het wél over de VS. Dat land is, samen met Japan, de enige westerse natie waar de doodstraf nog wordt opgelegd én voltrokken: vorig jaar 20 keer. De discussie over de doodstraf laait op nu de staat Arkansas tussen 17 en 27 april acht gevangenen ter dood wil brengen. Zo'n reeks is ook voor de VS ongekend.
De executies staan weliswaar op losse schroeven na protesten van twee farmaceutische bedrijven, maar ze zijn allerminst van tafel. Al was het maar omdat de aartsconservatieve gouverneur, net als de meerderheid van de Arkansawyers, voor de doodstraf is.
De doodstraf in Amerika is wel op zijn retour. Het aantal terechtstellingen in 2016 was het laagste in 25 jaar.
De doodstraf wordt ook minder vaak opgelegd. Vorig jaar werden 30 doodvonnissen uitgesproken; in 1996 waren dat er nog ruim 300. Vooral na het jaar 2000 daalde het aantal doodvonnissen snel.
Bovendien neemt het draagvlak voor capital punishment af. Van de Amerikanen steunt volgens een Gallup-peiling nog 60 procent de doodstraf. Dat is een aanzienlijke meerderheid, maar toch: twintig jaar geleden was het 80 procent. Een ander onderzoeksbureau meldde vorig jaar zelfs dat voor het eerst minder dan 50 procent van de Amerikanen voor de doodstraf is.
Tekorten
De oorzaken van al die dalende trends zijn vaak eerder praktisch dan principieel. Zo is het moeilijker geworden om de middelen voor de dodelijke injectie in te kopen. Farmaceutische bedrijven weigeren vaak om ze te leveren. Als staten ze nog in bezit hebben, wordt met rechtszaken geprobeerd om het gebruik ervan bij executies te verbieden.
Dat gebeurt nu ook in Arkansas. Farmaciereus Fresenius betoogde daar voor de rechter dat 'hun' middel, kaliumchloride, enkel voor medische doeleinden is geproduceerd en daarom niet mag worden ingezet om iemand te doden. De rechter gaf het bedrijf gelijk.
Sommige staten hebben geëxperimenteerd met een afwijkende gifcocktail, maar dat ging niet altijd goed. De 43 minuten durende doodsstrijd van Clayton Lockett, in 2014 in Oklahoma, leidde wereldwijd tot geschokte reacties.
Andere terdoodveroordeelden hebben door de mislukte executie een sterkere zaak bij het aanvechten van hun eigen terechtstelling. Peperdure en slepende processen zijn het gevolg.
Ook dringt bij steeds meer Amerikanen door dat staten die de doodstraf hanteren, vaak een hoger moordcijfer hebben dan staten waarin de doodstraf is afgeschaft. Het argument dat de doodstraf afschrikt, is daarmee van tafel.
Bejaard
Ondertussen zitten de Amerikaanse dodencellen nog altijd vol. Bijna 3000 veroordeelden tussen Los Angeles en New York wachten op death row op de voltrekking van hun vonnis. Sommigen zitten zo lang vast, dat ze, vaak bejaard, een natuurlijke dood sterven.
