'Amerikaanse aanval mocht niet volgens regels Verenigde Naties'

De Amerikaanse luchtaanval op een Syrische luchtmachtbasis roept veel positieve reacties op. Landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Turkije, Israël en ook Nederland keuren de aanval van de VS goed of juichen hem zelfs toe.

Maar er zijn ook heel andere geluiden te horen. Rusland veroordeelt de aanval en zegt dat die in strijd is met het internationaal recht. Heeft Moskou een punt? Volgens Marieke de Hoon, universitair docent internationaal recht aan de VU in Amsterdam, wel. 

"Ja, dit is een heel grijs gebied in internationaal recht, maar wat de Russen zeggen klopt. In de regels van de Verenigde Naties is zo'n aanval alleen toegestaan als het uit zelfverdediging gebeurt of wanneer de VN-Veiligheidsraad het goedkeurt, maar dat is niet het geval." 

"Als je die redenering volgt, is er volgens de VN-regels sprake van agressie," zegt De Hoon. "En dat werd na de Tweede Wereldoorlog ook wel de supreme crime above all crimes, het ernstigst denkbare misdrijf, genoemd."

Tegenmaatregel

De Verenigde Staten rechtvaardigen de aanval als een tegenmaatregel op de gifgasaanval van afgelopen dinsdag in de Syrische provincie Idlib, waarbij tientallen mensen omkwamen. Volgens de Amerikanen werd die aanval gepleegd door Syrische vliegtuigen. Die zouden zijn opgestegen van de door de Amerikanen aangevallen luchtmachtbasis.

Maar ook zo'n gifgasaanval is volgens de VN-regels geen geldige reden voor een raketaanval. Tegenmaatregelen nemen vanwege een chemische aanval mag, volgens de Hoon, met één hele grote uitzondering: je mag daarbij geen geweld gebruiken. Wat de Amerikanen wel hadden mogen doen, is bijvoorbeeld het instellen van economische sancties.

Desondanks vielen de Amerikanen aan. "Het traditionele internationale recht is heel duidelijk, maar zo simpel werkt het gewoon niet," zegt De Hoon. "Je ziet dat de wereld zich al decennialang niet strak aan die afspraken houdt, en dat iedereen overtredingen afkeurt of goedpraat naargelang ze dat uitkomt. De VS zou deze aanval in een andere situatie ook als agressie kunnen bestempelen."

Ook is het nog maar de vraag of er in de praktijk iets of iemand is die de Verenigde Staten ter verantwoording kan roepen.

Logica

En dat is de kern van het probleem volgens De Hoon. "Door constant de afspraken te schenden zoals de VS nu doet, zetten landen een precedent voor andere landen om hetzelfde te doen."

De vraag is waar dat eindigt. "De VS zegt dat ze op humanitaire gronden het recht hebben om in Syrië in te grijpen. Als je die logica doortrekt, zou Iran kunnen zeggen: we vinden het vreselijk dat Nederland abortus en euthanasie heeft, we gaan op humanitaire gronden die arme Nederlanders tegen mensenrechtenschendingen beschermen. Waar eindigt die logica? We zijn het gewoon niet eens over wat goed en slecht is."