Weinig veranderd in Franse probleemwijken sinds de rellen van 2005

Brandende auto's, meerdere gewonden, zeker dertien aanhoudingen en een politiemacht die de rust probeert te herstellen. Al vijf nachten voert de politie in de plaats Beaumont-sur-Oise, zo'n dertig kilometer ten noorden van Parijs, strijd tegen groepen jongeren die woedend zijn over de dood van een 24-jarige arrestant.

Het is bepaald niet voor het eerst dat de situatie uit de hand loopt in de buurt van de hoofdstad. De brandende auto's van de afgelopen dagen roepen herinneringen op aan de chaos van najaar 2005. Toen braken in buitenwijken van Parijs en in andere Franse steden rellen uit die zo massaal waren dat president Chirac de noodtoestand afkondigde.

De voedingsbodem voor de onrust toen en nu is de uitzichtloze situatie waarin veel jongeren zich bevinden. Volgens een onderzoek had 23 procent van de bewoners in de armste buitenwijken van Parijs in 2013 geen werk. Landelijk is dat 9 procent. Onder jongeren is de werkloosheid nog veel hoger. Veel mensen in de banlieues leven onder de armoedegrens.

Onder die omstandigheden is er weinig nodig om de vlam in de pan te doen slaan. In 2005 gebeurde dat nadat twee jongeren waren geëlektrocuteerd toen ze zich voor de politie verscholen bij een stroomverdeelstation.

Een decennium later is er in Clichy-sous-Bois, waar de rellen in 2005 begonnen, weinig veranderd, zeggen de bewoners. De belangrijkste verbindingsweg wacht al tijden op nog niet uitgevoerd wegwerk, een winkelcentrum even verderop staat grotendeels leeg. "Kijk maar eens rond. Zie je ergens veranderingen?", vertelt een werkloze bewoner aan nieuwssite The Local.

Sinds 2005 gaat het regelmatig mis in de banlieues. "Bijna ieder jaar zijn er wel ergens rellen in een van de probleemwijken”, zegt correspondent Frank Renout. "Vanuit de gemeenschappen in die buitenwijken is kritiek op de politie. Ze zeggen dat veel agenten racistisch zijn."

Franse media leggen de link met de Amerikaanse Black Lives Matter-beweging. Net als de actievoerders van die beweging zijn de relschoppers in Frankrijk kwaad over incidenten waarbij mogelijk sprake was van racisme. "Ze zijn ook kwaad op de media omdat incidenten waarbij blanken omkomen veel meer aandacht krijgen dan als er een allochtoon wordt doodgeschoten."

Nu is de aanleiding voor de onrust opnieuw een incident waarbij de politie is betrokken. De 24-jarige Adama Traoré overleed na zijn arrestatie, volgens het Franse OM aan een infectie, maar zijn familie gelooft dat niet en eist onafhankelijk onderzoek naar de doodsoorzaak.

"De politie heeft hem gedood", zegt Lassana Traoré, de oudere broer van Adama in de krant Libération. "Mensen met een Arabisch of Afrikaans uiterlijk worden in Frankrijk als uitschot behandeld. Je kunt hier gewoon overlijden in een politiebusje."

Vrijdag werd een protestmars georganiseerd voor Adama. Zo'n 5000 mensen liepen mee, onder wie veel jongeren uit Persan, een voorstad die grenst aan Beaumont-sur-Oise. Ook daar was het de afgelopen nachten onrustig.

Een twintiger die deelnam aan de rellen in Persan zegt tegen Libération dat de dood van Adama de hele gemeenschap verenigt. "Iedere keer als er een jongen doodgaat, is dit onze manier om onze rouw te tonen. Het is niet georganiseerd. Het ontwikkelt zich vanzelf. Je zoekt elkaar op en dan ga je wat doen."

Pascal, een oudere bewoner van Persan, is niet blij met het geweld van de afgelopen nachten. "Wat de relschoppers doen is niet kwaadaardig. Het is logisch dat ze schreeuwen om gerechtigheid. Maar brand stichten, daarmee schieten ze zichzelf in de voet."