Rusland en Oekraïne voeren koude Krimoorlog op Songfestival

Nu Rusland en Oekraïne beide in de finale van het Eurovisie Songfestival staan, loopt de spanning over de Oekraïense inzending weer op. Beide landen worden getipt als mogelijke winnaar.

Veel Russen beschouwen het Oekraïense nummer als een rechtstreekse aanval op het Kremlin, zegt NOS-correspondent David Jan Godfroid. De Oekraïense omroep heeft op haar beurt al laten weten het songfestival volgend jaar te boycotten als de Russische Sergey Lazarev wint.

Het Oekraïense liedje '1944' van jazz-zangeres Jamala gaat over het oorlogsjaar waarin de Sovjets onder Stalin 240.000 Krim-Tataren hebben gedeporteerd. Een van hen was de overgrootmoeder van Jamala die samen met haar vijf kinderen weg moest van de Krim.

We don't wanna Put In

Jamala zingt "Als vreemdelingen komen, komen ze naar je huis en vermoorden ze jullie allemaal". Even later gaat ze in het Krim-Tataars verder: "Ik kon mijn jeugd daar niet doorbrengen, omdat jullie mijn vrede wegnamen."

Rusland probeerde de inzending tegen te houden, want alles wat zelfs maar zijdelings te maken heeft met de Russische annexatie van de Krim in 2014 ligt gevoelig. Moskou deed een beroep op het reglement van het Songfestival dat bepaalt dat politieke teksten niet zijn toegestaan. Om die reden keurde de Eurovisie-organisatie in 2009 een Georgisch liedje af: We don't wanna Put In - een verwijzing naar president Poetin.

Dit keer oordeelde de European Broadcasting Union (EBU) anders. De inzending van Jamala is volgens de organisatie een persoonlijk liedje over een moeilijk onderwerp, maar niet politiek. Jamala zei in Stockholm zelf dat artiesten hun gevoelens moeten kunnen uiten, "niet de betekenisloze woorden die je altijd hoort". Maar eerder verwees ze ook naar de huidige situatie op de Krim. "De Krim-Tataren zijn wanhopig en hebben steun nodig", zei ze in februari in een interview met het persbureau AFP.

Russische inzendingen op het Songfestival werden de afgelopen jaren vaker onthaald op boegeroep vanwege de Russische inmenging in Oekraïne en de slechte reputatie van Rusland op het gebied van homorechten.

In 2009 stelde Poetin zelfs voor om samen met China en Centraal-Aziatische staten de Intervision Contest nieuw leven in te blazen - een equivalent van het Songfestival uit het Sovjet-tijdperk. Tot nu toe is met dat voorstel niets gebeurd.

Nu vallen vooral aan Oekraïense zijde harde woorden. Het hoofd van de Oekraïense omroep Zoerab Alasania voorziet een Oekraïense boycot in 2017 als Rusland wint. Voor het scenario dat Jamala morgen de meeste punten krijgt hebben sommige Oekraïners ook al een plan: in de media gaan stemmen op om het Songfestival dan op de door Rusland geannexeerde Krim te houden.

In Stockholm is van de vijandschap tussen Rusland en Oekraïne overigens niets te merken, zegt NOS-verslaggever Martijn van der Zande. "Op het Songfestival hebben ze alleen maar applaus voor elkaar, tijdens de persconferentie valt er geen onvertogen woord. Hier gaat alles heel politiek correct, ze halen koffie voor elkaar. Misschien dat er achter de schermen wat gebeurt, maar wij krijgen het niet te zien."