Beelden eerste Super Bowl blijven in de kluis
Sportarchivarissen in Amerika zien het als de heilige graal: de televisiebeelden van de eerste editie van de Super Bowl in 1967. Jarenlang werden de beelden als verloren beschouwd. Totdat ze ergens op een zolderkamer opdoken.
Maar nadat de banden van een zolderkamer gevist werden, belandden ze in een kluis. Ook bij de vijftigste editie van het American Football-evenement, met meer dan 100 miljoen televisiekijkers, mogen ze niet aan het publiek getoond worden.
Verloren schat
In de aanloop naar de jubileumeditie, Denver Broncos staat zondagnacht tegenover Carolina Panthers, vertelde de eigenaar van de banden zijn opmerkelijke verhaal aan The New York Times. Decennialang wist de 47-jarige Troy Haupt niet wat voor waardevol bezit er op zolder verborgen lag.
Een van zijn jeugdvrienden las een artikel over de 'verloren schat' en herinnerde zich opeens dat hij in het ouderlijk huis van Haupt gespeeld had. Op zolder stonden metalen cassettes met het opschrift 'Super Bowl 1'. Hij belde Haupt omdat in het artikel de waarde van de verloren gewaande televisiebeelden geschat werd op 1 miljoen dollar.
Niet gearchiveerd
Zendgemachtigden CBS en NBC hadden het duel in 1967 niet gearchiveerd. Om een of andere reden besloot Haupts biologische vader Martin wel dat de eerste Super Bowl moest worden opgenomen. Dat deed hij met banden op de Quadruplex-machine, een voorloper van de inmiddels ook in onbruik geraakte videocassetterecorder.
De uiteindelijk teruggevonden opnames bleken voor zoon Troy geen miljoen dollar waard te zijn. In de onderhandelingen met de rechthebbende, de NFL, werd hem 30.000 dollar geboden. De partijen kwamen niet tot elkaar en elke publieke vertoning werd verboden.
Eigenaar, maar geen rechthebbende
Haupt is eigenaar van de banden, maar niet van de televisierechten van die eerste editie van de Super Bowl. En zolang de advocaten van de NFL het hem verbieden de beelden te vertonen, blijven ze liggen in de kluis, in een voormalige mijn in New York.
"Het is geweldig om de banden te hebben, maar het is frustrerend dat we er niets mee kunnen doen", zegt Haupt in The New York Times. "Alsof je het winnende lot gekocht hebt, maar de prijs niet kunt incasseren."
Uniek geval
De Amerikaanse zaak is een uniek geval, vindt beeldresearcher Gerard Nijssen, die veel archiefwerk doet voor Andere Tijden. Hij ziet nog geen bijzondere beelden verdwijnen achter slot en grendel, maar maakt zich wel zorgen over de groeiende bemoeienis van rechthebbenden.
"Ik ben steeds meer uren bezig met het regelen van rechten en het krijgen van toestemming om het te mogen gebruiken. Als beeldresearcher wil je natuurlijk vooral je tijd besteden aan het zoeken naar goede beelden," zegt Nijssen. "Met het vragen van een hoog bedrag kunnen rechthebbenden invloed uitoefenen en soms worden er dan aanvullende eisen gesteld over het gebruik. Dat gaat ver."