Mdma-resten van xtc-productie gevonden in maisplanten

• Remco Andringa

  Redacteur politie en justitie

Voor het eerst is drugsafval aangetroffen in landbouwgewassen. In de Noord-Brabantse gemeente Someren hebben onderzoekers een lage concentratie afvalstoffen van xtc-productie aangetroffen in mais dat normaal gesproken werd verkocht als veevoer.

De mais staat op een akker en is niet geoogst. Op de bijbehorende boerderij werd in maart vorig jaar een groot xtc-laboratorium ontmanteld. Criminelen produceerden er mdma voor miljoenen xtc-pillen. Het chemisch afval verdween in gierputten. De boer heeft afgelopen voorjaar een deel van de vervuilde mest uitgereden over zijn land en daar mais geplant.

Volgens de gemeente Someren blijkt nu dat er mdma-resten in de maisplanten zitten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit bevestigt dat er "lichte concentraties" drugsafval zijn aangetroffen. Omdat het onderzoek nog loopt, wil de dienst geen nadere details geven. De mais is volgens de NVWA niet in de voedselketen beland.

'Geen risico voor de mens'

"Milieudeskundigen gingen er tot nu toe van uit dat drugsafval niet rechtstreeks door planten werd opgenomen", zegt adviseur Jordi van der Steen van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant, die ook onderzoek deed in Someren. "Het mais in Someren laat zien dat mdma-resten wel degelijk in planten en dus in de voedselketen terecht kunnen komen, als daar vervuilde gier is uitgereden."

Toch schatten deskundigen de gezondheidsrisico's van het incident in Someren voorlopig in als klein. "Er is geen risico voor de mens", verwacht toxicoloog Tinka Murk van de Wageningen Universiteit. "Maar dit soort stoffen horen natuurlijk niet in planten thuis." Ze benadrukt dat pas een goed oordeel geveld kan worden als alle onderzoeksgegevens compleet zijn.

Ook als een koe of varken de vervuilde mais zou eten, heeft dat waarschijnlijk geringe effecten, denkt toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht. "Een varken heeft een stofwisseling die lijkt op die van de mens. Tegen de tijd dat hij rijp is voor koteletten, is de stof wel afgebroken."

Zorgelijker vinden de toxicologen dat het drugsafval bijna een jaar na de ontmanteling van het xtc-laboratorium nog altijd niet is opgeruimd uit de gierputten. "Zoiets wil je niet laten liggen, want dat blijft maar walmen", zegt Van den Berg. "Dat kan voor ademhalingsklachten en hoofdpijn zorgen."

Rond de boerderij stinkt het nog altijd naar chemicaliën. Omwonenden zijn boos en bezorgd. "Het geeft een prikkeling op de luchtwegen", zegt buurvrouw Antoinette Meulendijks. "De stank houdt maar niet op. Wanneer worden de kelders leeggehaald, zitten er schadelijke stoffen in, wat doet het met mens en dier? Daar krijgen we geen reactie op. Daar wordt door de gemeente nogal laconiek op gereageerd."

Buurtbewoners hebben onlangs nog een brief naar de burgemeester van Someren gestuurd met het verzoek het drugsafval op te ruimen, maar kregen nul op het rekest. De Omgevingsdienst adviseerde afgelopen voorjaar al om de vervuilde mest zo snel mogelijk af te voeren. "Er vinden daar chemische processen plaats die levensgevaarlijk kunnen zijn", zegt adviseur Van der Steen. "Er is kans op lekkage, bodemvervuiling en dat het in het grondwater terechtkomt."

Hoge opruimkosten

De gemeente Someren zegt niet verantwoordelijk te zijn voor het opruimen en verwijst naar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Deze dienst wijst terug naar de gemeente. Mogelijk spelen in Someren de hoge opruimkosten mee, denkt de Omgevingsdienst. "Someren is een ingewikkelde zaak omdat er meerdere overheden bij zijn betrokken. Het kan in de tonnen lopen om het op te ruimen."

De kosten verhalen op de boer is op dit moment lastig. Hij is wel verdachte in de zaak, maar niet de eigenaar van het terrein. Bovendien is hij volgens de gemeente Someren spoorloos. Het Openbaar Ministerie en de NVWA verwachten dat het onderzoek in deze zaak over een paar maanden is afgerond.