Wat mankeerde er aan de Fyra-treinen?

De lijst gebreken van de Fyra is lang. Wat mankeerde er volgens de parlementaire enquêtecommissie allemaal aan de trein en wat ging er mis bij de controle?

De voornaamste conclusie is dat het huidige certificering- en vergunningensysteem niet deugt. Het uitgangspunt van vertrouwen is volgens de commissie veel te ver doorgeslagen.

De grootste zorg betreft de rol van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), dat is de toezichthouder van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het ILT had de toelating van de Fyra tot het spoor moeten controleren. Het heeft ook de bevoegdheid om treinen zelf te controleren, maar heeft zelf geen enkele Fyra geïnspecteerd en ook geen enkele proefrit bijgewoond.

'Wie betaalt, bepaalt'

Het ILT heeft helemaal vertrouwd op een private keuringsinstantie die wordt betaald door fabrikant AnseldoBreda: het certificeringsbedrijf Lloyd's. En Lloyd's heeft op zijn beurt weer vertrouwd op de fabrikant door wie ze dus worden betaald: AnsaldoBreda. Dat noemt de commissie een kwetsbaar aspect van de procedure. "Immers, wie betaalt, bepaalt."

Keuringsinstantie Lloyd's hoeft volgens de wet niet alle treintoestellen te testen, en heeft dat ook niet gedaan. Slechts enkele treinen zijn getest. Wel moeten er tijdens het bouwproces audits worden uitgevoerd bij de fabrikant.

Onderdelen of afval?

De hoofdconclusie van de eerste audit op 11 en 12 april 2007 is positief: het kwaliteitsmanagementsysteem van AnsaldoBreda voldoet aan de Nederlandse eisen. Tijdens een tweede audit een jaar later in Napels blijkt dat aan de meeste eisen wordt voldaan, maar er wordt wel een opmerking gemaakt over de locatie: die is niet erg opgeruimd, onderdelen staan buiten en het is onduidelijk of die onderdelen nog nodig zijn voor de productie of afval zijn.

Op 11 en 12 juni 2009 vindt de derde audit plaats, dit keer in de fabriek in Pistoia. De keuringsinstantie concludeert daar ernstige onvolkomenheden: er zijn problemen met de draaistellen (de onderstellen van de trein waar de wielen op zijn gemonteerd).

Er wordt besloten tot een aanvullende audit vier maanden later in Napels waar twee grote onvolkomenheden worden geconstateerd. AnsaldoBreda in Napels is niet in staat om draaistellen te produceren die voldoen aan de eisen, want er wordt gewerkt met roestige onderdelen en er worden meetinstrumenten gebruikt waarvan de keuring (kalibratie) is verlopen. Daarnaast worden er nog elf andere, lichtere onvolkomenheden geconstateerd.

Positief

In juni 2010 vindt een opvolgingsaudit plaats waarbij AnsaldoBreda laat zien dat alle onvolkomenheden zijn opgelost. Bij de volgende audits in 2010 en 2011 volgen positieve boordelingen. Er worden wel diverse onvolkomenheden geconstateerd, maar geen van die onvolkomenheden krijgt de kwalificatie ernstig. Na in totaal acht audits mag de Fyra worden toegelaten.

Maar de vreugde is van korte duur. In januari 2013, nog geen veertig dagen na de start van de dienst, wordt de Fyra van het spoor gehaald. Ondanks alle controles wordt er openlijk getwijfeld aan de veiligheid van de trein.