VN-rapport: Zwarte Piet moet anders
De Nederlandse regering moet ervoor zorgen dat Zwarte Piet verandert. Dat staat in het vijfjaarlijkse rapport van het VN-Comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie. Het feit dat een traditie diep geworteld is, kan discriminatie en het gebruik van stereotypen niet rechtvaardigen, schrijft het comité.
"Soms verwijst de manier waarop Zwarte Piet wordt uitgebeeld naar negatieve stereotypes van mensen van Afrikaanse afkomst. Door veel mensen van Afrikaanse afkomst wordt dat ervaren als een overblijfsel van slavernij, wat de waarde en zelfachting van kinderen en volwassenen met een Afrikaanse afkomst schaadt."
Het comité raadt aan dat de regering "een redelijke balans vindt, zoals een andere vorm van Zwarte Piet". Ook moet de vrijheid van meningsuiting van tegenstanders van de traditie beter worden gegarandeerd.
Actieplan
Het comité van de VN schrijft rapporten over alle landen die het internationale verdrag tegen rassendiscriminatie hebben getekend. Elke vijf jaar is Nederland aan de beurt. Vorige week was er in Genève een hoorzitting over het Nederlandse antidiscriminatiebeleid.
Zwarte Piet is maar een klein onderdeel van het rapport (.pdf). Het comité vraagt veel meer van Nederland, zoals een nationaal actieplan tegen rassendiscriminatie, onder meer omdat de Nederlandse politie zich schuldig maakt aan etnische profilering. Er moet meer worden gedaan tegen racistisch pestgedrag op scholen en bij politie en justitie zouden meer mensen uit minderheidsgroeperingen moeten werken.
Verder maakt het comité zich zorgen over racistische en xenofobe uitspraken van "een aantal extremistische politieke partijen en politici". Ook in de media en op internet wordt veel racistische taal geuit, staat in het rapport. Vooral joden en moslims zijn daarvan het slachtoffer. Het rapport wijst ook op antisemitische en racistische spreekkoren in voetbalstadions.
Slavernij-verleden
Het comité vraagt meer erkenning voor discriminatie van mensen van Afrikaanse afkomst. De Nederlandse overheid beschouwt hen niet als een gediscrimineerde groep, staat in het rapport. Maar armoede en werkloosheid komen onder mensen van Afrikaanse afkomst veel voor en ze zijn ondervertegenwoordigd in publieke functies.
Het onderwijs moet volgens het comité meer aandacht besteden aan het Nederlandse slavernij-verleden. En wie het slachtoffer van racisme is, moet makkelijker toegang krijgen tot gratis juridische bijstand.
Asielzoekers
Ook over de situatie van asielzoekers maakt het comité zich zorgen, met name in detentiecentra. Mensen worden daar te lang vastgezet onder slechte omstandigheden. Daarvoor moet de overheid een alternatief vinden, staat in het rapport. Detentie mag alleen voor een korte periode en als uiterste middel.
Minderjarige asielzoekers verdwijnen vaak uit asielcentra en komen mogelijk in handen van mensensmokkelaars, zegt het comité. Dat moet grondig worden onderzocht. Homoseksuele asielzoekers worden soms vijandig behandeld door medewerkers van asielcentra en door andere bewoners. In de asielprocedure krijgen ze bovendien ongepaste vragen over seksuele handelingen.
Fitnesscentra
Het vorige VN-rapport, dat dateert van vijf jaar geleden, was ook al op veel punten kritisch. Toen werd onder meer vastgesteld dat er veel werd gediscrimineerd bij fitnesscentra, in de horeca en bij amusementsbedrijven. De overheid kreeg een tik op de vingers omdat het antidiscriminatiebeleid niet langer op specifieke groepen was gericht en omdat integratie werd beschouwd als de verantwoordelijkheid van immigranten zelf.
Verder was er kritiek op het inburgeringsexamen in het buitenland en op de segregatie in het onderwijs. Een punt dat toen ook al aan de orde kwam, was de xenofobe en haatzaaiende taal van sommige politici.
Verene Shepherd
In het VN-rapport van vijf jaar geleden was Zwarte Piet nog geen issue. Die discussie laaide pas op in het najaar van 2013, toen VN-adviseur Verene Shepherd zich erover uitsprak. Ze zei dat het sinterklaasfeest wat haar betreft moet worden afgeschaft, omdat Zwarte Piet in haar ogen een racistisch stereotype is. Vorig jaar herhaalde ze dat Nederland zijn traditie moet veranderen.